Rodzaje rowerów


Pierwotne nazwy to welocyped lub bicykl, zaś nazwa "rower" pochodzi od brytyjskiej firmy Rover, która początkowo produkowała rowery. Rower zatem to pojazd napędzany siłą mięśni osoby nim kierującej przy pomocy przekładni mechanicznej wprawianej w ruch najczęściej nogami.

Trochę historii

Pierwotny rower nie posiadał łańcucha ani hamulców. Charakteryzował się bardzo dużym kołem z przodu oraz małym kołem tylnym (bicykl) nieraz dwoma małymi z tyłu (tricykl), czasem z dwoma kołami przednimi (kwadrycykl). Pojazdy te najczęściej były napędzane pedałami osadzonymi na osi przedniego koła. Przed wynalezieniem przekładni łańcuchowej pedały roweru umocowane były bezpośrednio do przedniego koła. Dla uzyskania większej prędkości jazdy powiększano jego średnicę, nawet do 2 m. Naturalnym ograniczeniem rozmiarów tego koła była długość nóg kierowcy, który musiał dosięgnąć pedałów. Jazda na bicyklu była niebezpieczna, szczególne z powodu wysokości - siedząc na siodełku kierujący nie sięgał stopami do ziemi.

Rower współczesny

Typowy współczesny rower klasyczny jest jednośladem dwukołowym. Ramy roweru wykonuje się ze stali zwykłych lub stopowych, stopów aluminium lub kompozytów. Układ jezdny roweru to koła (zwykle) szprychowe i ogumienie pneumatyczne. Napęd jest przekazywany przez układ napędowy roweru, którym zwykle jest przekładnia łańcuchowa i system zmiany przełożeń (przerzutka zewnętrzna, przerzucającą łańcuch na koła łańcuchowe o różnych ilościach zębów lub wewnętrzna, znajdującą się w piaście). Bywają również modele z napędem przekazywanym wałkiem Cardana. Hamulce mogą być nożne, działające przy kręceniu pedałami w tył (tzw. torpedo lub hamulce zintegrowane z przerzutką wewnętrzną). Najpopularniejsze są jednak działające na obręcz mechaniczne, lub (rzadziej) hydrauliczne, hamulce ręczne (hamulce szczękowe, hamulce typu V-Brake). Coraz popularniejsze w rowerach są hamulce tarczowe. Obecnie często (oprócz rowerów szosowych) stosuje się w rowerach amortyzację przedniego, jak i tylnego koła.

Typy rowerów

Rower miejski
 
 



Tradycyjny rower miejski, czyli tzw. holender, zbudowany najczęściej na 28-calowych kołach. Posiada giętą, szeroką kierownicę, krótką ramę i szerokie siodełko umożliwiające jazdę w pozycji wyprostowanej. Posiada on też zwykle lampki zasilane dynamem, komplet błotników, osłonę na łańcuch, nóżkę, bagażnik tylny, czasem osłonę tylnego koła czy koszyk.

Podobnie jak w przypadku najczęściej kupowanych rowerów tak i tu wyróżnia się dwa podstawowe typy ram. Pierwsza to rama konwencjonalna (tzw. męska) z górną rurą mocowaną z jednej strony do górnej części główki ramy a z drugiej do górnej części rury podsiodłowej. Drugi typ to rama damska (tzw. damka) z górną rurą znacznie obniżoną w celu wygodniejszego wsiadania i umożliwiająca jazdę w spódnicy (lub sukience). Taka konstrukcja powoduje co prawda pewne osłabienie sztywności konstrukcji ramy ale należy pamiętać, że górna rura pracuje niemal wyłącznie na ściskanie a rower miejski nie jest rowerem wyczynowym. Nie jest to jedyna różnica w stosunku do ramy męskiej, gdyż często rura podsiodłowa w damce ustawiona jest bardziej pionowo, dzięki czemu siedzi się bliżej kierownicy i w bardziej wyprostowanej pozycji. Wygodniejsza pozycja i wygoda użytkowania powodują, że damki są często używane również przez mężczyzn.
Typowy rower miejski nie należy do najlżejszych. Jego przeciętna masa to około 20 kg (zazwyczaj od 16 do 25 kg). Z tego względu w ostatnich latach coraz więcej nowych modeli rowerów miejskich posiada ramę wykonaną ze stopu aluminium. Obniża to nieco masę roweru, lecz wpływa też na zwiększenie sztywności konstrukcji. Przy braku odpowiedniej amortyzacji, ramy ze stopów lekkich zapewniają komfort jazdy tylko na równej nawierzchni.

Tradycyjny rower miejski nie posiada zwykle zmiennych przełożeń, choć to nie jest regułą. Produkowane do dziś rowery typu "old dutch" występują w wersjach tradycyjnych, bez biegów, z jednym hamulcem tylnym typu torpedo. We współczesnych rowerach miejskich najczęściej stosuje się przerzutki zewnętrzne lub wewnętrzne a ich rodzaj zależy od kraju, producenta i modelu. W Holandii, która jest najważniejszym europejskim producentem rowerów miejskich, najpopularniejsze są przerzutki planetarne (wewnętrzne, umieszczone wewnątrz tylnej piasty - od 3 do 14 biegów) i hamulce torpedo (popularna "kontra") lub bębnowe (rolkowe, umieszczone w piastach). Wewnętrzne przerzutki i hamulce a także spotykane coraz częściej dynamo w piaście przedniego koła nie wymagają w praktyce regulacji ani konserwacji, działają niezależnie od warunków atmosferycznych i nie są narażone na korozję. W rowerach niemieckich, szwajcarskich czy francuskich przeważają przerzutki zewnętrzne i hamulce szczękowe.

Rower górski
    
Rower górski z języka angielskiego Mountain Bike (MTB) to ogólna nazwa rowerów, które lepiej byłoby nazwać rowerami do jazdy po trudnym terenie, gdyż wbrew swojej nazwie nie muszą one służyć wyłącznie do jazdy w górach.

Klasyczny rower górski jest rowerem na kołach 26 calowych o krótkiej, zwartej i specjalnie wzmacnianej ramie, z większym niż w rowerach szosowych prześwitem pod pedałami, zaopatrzonym w prostą kierownicę, mocne hamulce i odporny na uderzenia oraz brud osprzęt, dający możliwość zmieniania przełożeń w jak najszerszym zakresie. Klasyczny rower górski powinien też posiadać przynajmniej przednią amortyzację. Rower taki jest cięższy od rowerów szosowych - masa roweru górskiego dobrej klasy waha się w zakresie 10-12 kg, choć najdroższe rowery zawodnicze do cross-country mają masę ok. 7-8 kg.

Ze względu na amortyzację rowery górskie dzielą się na
- rigid, czyli rowery pozbawione amortyzacji (np. rowery cyklotrialowe)
- hardtaile, czyli rowery bez tylnej amortyzacji,
- softtaile, czyli rowery ze szczątkową tylną amortyzacją,
- full-suspension, czyli rowery z pełną amortyzacją.

Klasyczny rower górski służy do uprawiania turystyki w trudnym terenie, a jego sportowe odmiany służą do uprawiania dyscypliny o nazwie Cross Country (XC), czyli przełajów po pętli 10-20 km, które pokonuje się w czasie zawodów 3-4 razy lub maratonów MTB, czyli wyścigów w terenie, jednak na znacznie dłuższej trasie (nawet do 200 km) o mniejszych interwałach niż w XC.

Rower trekkingowy lub cross


 Rower crossowy ma delikatniejszą konstrukcję ramy i zazwyczaj większe koła (27", a nawet 28"), za to węższe opony, o mniej agresywnym bieżniku. Kierownica może być prosta lub typu "jaskółka" i w modelach mniej wyczynowych umieszczona jest wyżej niż w MTB, pozwalając na przyjęcie bardziej wyprostowanej pozycji. System przeniesienia napędu i skuteczne hamulce są skopiowane z roweru górskiego. Najczęściej crossowce nie są wyposażane w jakiekolwiek resorowanie. Z myślą o tych rowerach są jednak produkowane specjalne widelce amortyzowane o małym skoku, stosowane głównie w modelach przeznaczonych do rekreacji i turystyki. Pojazd taki stosunkowo łatwo połyka kilometry na szosie i nieźle radzi sobie w łatwym terenie typu równa, ubita droga leśna. Dzięki szerokiemu zakresowi przełożeń nie straszne mu także ostre podjazdy, byleby po w miarę gładkiej nawierzchni, bo koła i opony są dość delikatne. Jeżeli wyposażymy go w błotniki, światła, dzwonek, bagażnik itp. akcesoria niezbędne w ruchu drogowym, to otrzymamy rower trekkingowy - rower najczęściej używany do dalekozasięgowej turystyki szosowej. Na pierwszy rzut oka pojazd tego typu wydaje się rozwiązaniem idealnym. Jednakże rower taki ma nie tylko zalety, ale i wady rozwiązania kompromisowego. Nie jest dobrze przystosowany do żadnych warunków. Opony są za delikatne do jazdy po kamieniach i za wąskie do jazdy po piachu, a wyższa kierownica utrudnia ostre podjazdy. Sylwetka kolarza jest za mało aerodynamiczna, a opony w dalszym ciągu stwarzają za duże opory, by móc jechać bardzo szybko po szosie.

Rower szosowy



Rower szosowy inaczej wyścigowy lub po prostu kolarzówka był jeszcze kilkanaście lat temu marzeniem każdego cyklisty. Ma bardzo lekką ramę, kierownicę typu: baranek, pozwalającą przyjąć opływową sylwetkę, wąskie, lekkie obręcze i co za tym idzie wąziutkie, gładkie opony stawiające minimalny opór. W modelach wyczynowych dętka i opona tworzą jedność przyklejoną specjalnym klejem do obręczy (tzw. szytki). W rowerze takim nie można zastosować hamulców znanych z MTB, gdyż te, przy silnym hamowaniu, po prostu rozepchnęłyby delikatne widełki tylne lub ramiona widelca. Stąd wyposażony jest w hamulce jednostronne, podobne do tych, znanych z rowerów popularnych. W osprzęcie też spore różnice w porównaniu z rowerami górskimi. Z przodu najczęściej tylko 2 wieńce (koła zębate), za to o większej ilości zębów niż w "góralach" czy "trekkingach", natomiast koronki wielotrybu mają mniej zębów. Stąd brak jest przełożeń niskich (miękkich), do wspinania się pod górę, a są wysokie (twarde) do bardzo szybkiej jazdy. Stare modele miały dźwignie zmiany biegów umieszczone na ramie, w dzisiejszych są one zintegrowane z klamkami hamulców. Możliwość osiągania ekstermalnych prędkości i pokonywania długich dystansów po gładkiej nawierzchni są główną zaletą takiego pojazdu.

Jednakże rama takiego roweru, nawet wysokiej klasy, jest delikatna i nie nadaje się do przewożenia cięższego bagażu (najczęściej nie ma nawet oczek do mocowania bagażnika, błotników itp.). To samo można powiedzieć o obręczach kół (może z wyjątkiem wysokiej klasy obręczy specjalnie utwardzanych) i oponach. Hamulce jednostronne są zdecydowanie mniej skuteczne niż V-brake'i i trudniejsze do regulacji. Silnie napompowane, wąskie opony dają nikłą amortyzację; komfort jazdy gwałtownie się pogarsza nawet przy minimalnych nierównościach na drodze.

Rower poziomy

 

 Rowery poziome dzielą się wg rozstawu osi kół, układu kierowniczego czy pod względem napędu, jednak o tym w innym artykule "o rowerach poziomych". Rowery poziome w porównaniu do rowerów klasycznych są wyraźnie szybsze chociażby ze względu na dużo mniejsze opory aerodynamiczne. Ich różnorodność jest równie wielka jak rowerów klasycznych od rowerów miejskich o krótkiej bazie w pełni zamortyzowanych, do typowo wyczynowych typu "low racer" czyli niska wyścigówka. Z pewnością są to rowery bardziej efektywne i ergonomiczne od roweru klasycznego.

Zalety roweru poziomego:

Pozycja jadącego jest na rowerze poziomym bardziej opływowa od rowerów tradycyjnych, co znacząco zmniejsza opory powietrza. Po dodaniu owiewek aerodynamicznych rower poziomy umożliwia jazdę ze znacznie wyższymi prędkościami od roweru tradycyjnego przy tym samym wysiłku kolarza.

Siedzi się znacznie wygodniej, niemalże jak na fotelu ; nie ma tu jakiegokolwiek przeciążenia kręgosłupa, które jest normą przy rowerach klasycznych szosowych, nacisk siedzenia na krocze tez jest znacznie mniejszy co ma zdecydowany wpływ na komfort jazdy.
-W rowerze poziomym można umieścić w różnych miejscach kilka bagażników, co umożliwia przewożenie nim większej ilości bagażu niż w rowerze tradycyjnym a nisko położony środek ciężkości pozwala na przewożenie bagaży o większej masie. Standardem u producentów rowerów poziomych są bagażniki wyprawowe gwarantowane na 50kg oraz sakwy na 100 litrów pojemności.

Wady roweru poziomego:

Konstrukcja roweru jest znacznie bardziej skomplikowana. Wymaga ona bardziej złożonego układu napędowego i kierowniczego od rowerów tradycyjnych. Rowery te są więc cięższe i droższe od rowerów tradycyjnych.

Pozycja z "nogami do góry" powoduje odpływ krwi z nóg i wymusza nienaturalne obciążenie stawów kolanowych i biodrowych - ma to jednak znaczenie tylko przy bardzo intensywnym jeżdżeniu rowerem.

Rowery poziome są większe gabarytowo od zwykłych rowerów, trudniej jest je transportować i przechowywać.

Rowery poziome klas LWB oraz CLWB są mniej zwrotne od rowerów tradycyjnych. Ich manewrowość jest bardziej zbliżona do manewrowości małego samochodu niż zwykłego roweru. Również ilość miejsca na drodze i na parkingu jest bardziej zbliżona do małego samochodu niż zwykłego roweru. Umniejsza to podstawowe zalety takiego roweru w ruchu miejskim. Uwaga ta nie dotyczy klasy SWB, w których odległość między osiami kół jest zbliżona do rozstawu w zwykłych rowerach zapewniając tym normalną manewrowość roweru.

Potencjalnie dużą wadą większości rowerów poziomych jest ich słaba widoczność w ruchu drogowym, wynikająca z ich poziomego układu. Rower poziomy jest niski i przez to słabo widoczny między samochodami czy zza żywopłotu lub innej bariery, jeśli porusza się drogą rowerową oddzieloną nimi od jezdni. Stąd bardzo pożądane jest używanie przez poziomych rowerzystów jaskrawych chorągiewek na wysokiej antenie. Kierujący rowerem poziomym jest pozbawiony przewagi, jaką rowerzyście klasycznemu daje możliwość obserwacji drogi ponad dachami większości samochodów na jezdni.

Głowa rowerzysty w większości modeli rowerów poziomych znajduje się bardzo nisko i w przypadku kolizji z samochodem jest bezpośrednio narażona na uderzenie. Z drugiej strony część kolizji jest przyjmowana przez rowerzystów poziomych na "strefę zgniotu", czyli nogi i układ napędowy - czego nie ma w przypadku rowerów klasycznych.

Tandem

 To rower przeznaczony dla dwóch osób siedzących w układzie jedna za drugą. Typowy tandem ma, tak samo jak rower jednoosobowy, jedną ramę i dwa koła, za to każda z osób ma własną: kierownicę, siodełko i pedały. Zdarzają się jednak także tandemy przeznaczone dla większej liczby osób. Udział w napędzaniu roweru mają obie osoby, natomiast kieruje rowerem zazwyczaj osoba z przodu, aczkolwiek spotykane są rowery specjalistyczne, np. dla osoby dorosłej z dzieckiem, lub dla osoby niepełnosprawnej z opiekunem, gdzie można przełączać kierowanie rowerem, lub też tylko tylna osoba ma taką możliwość. W każdym z tych przypadków osoba niekierująca wykorzystuje wtedy swoją kierownicę tylko jako oparcie dla rąk. W podobny sposób mogą być również rozłączane lub przełączane układy napędu i hamowania.

Spotykane są również tandemy, gdzie na tylnej osi są dwa koła (tandem trójkołowy), jednak nadal takie pojazdy nazywa się rowerami, a nie wózkami rowerowymi, z uwagi na wydłużony kształt całego pojazdu. Tandemy trójkołowe lub rowery trójkołowe wykorzystuje się chociażby w rehabilitacji.

Zdarzają się również rowery wieloosobowe, najdłuższy z nich miał 20,4 m długości i siodełka dla 35 osób.

Rowery w zależności od przeznaczenia dzieli się na:
-wojskowe, górskie, BMX, rower do dirtu i streetu, wyścigowe szosowe, torowe, turystyczne, miejskie, dziecięce, stacjonarne, cyrkowe, transportowe, drezyny, speedrowerowy, trialowe i inne.

oraz w zależności od budowy, dzielimy na:
-tandemy, składane, poziome i tzw.monocykle